Poljoprivredna stručna služba „Zrenjanin” 23100 Zrenjanin, Petra Drapšina 15, tel/fax: 023/548-501, 522-735, 548-615, 548-320
Iako je tokom godine bilo dosta povoljnih uslova za razvoj strnih žita, visoke temperature u junu, koje su iznad prosečnih za ovo doba godine, utiču na ubrzano sazrevanje. To može da dovede do prekida nalivanja, a poželjno je da taj period bude što duži.
Nakon formiranja, nastupa faza nalivanja zrna, kada ono povećava širinu i debljinu. Fiziološko bio-hemijsko nalivanje je intenzivno nakupljanje suvih materija i pretvaranje u krajnje produkte – ugljene hidrate, belančevine i masti. Ovaj period je najduži od u procesu od oplodnje do pune zrelosti. Nalivanje počinje od zelenog stanja, preko mlečnog, pa sve do početka voštane zrelosti.
Sadržaj vode se od 65% koji je na početku, svodi na 42-38% na kraju. Na intenzitet i kvalitet nalivanja zrna može uticati pojačana ishrana kalijumom, izbalansirana azotno–fosforna ishrana, koja se odražava na sadržaj belančevina. Folijarna ishrana azotom utiče na kvalitetne osobine i nalivanje zrna. U startu se više nakupljaju belančevine, a manje skrob, dok je kasnije obrnuto. U početku, nakupljanje azota u zrno dolazi iz cele biljke, a posebno iz listova, pa je tako prihrana lista posle cvetanja veoma važan momenat koji se odražava na kvalitet i prinos. Iz navedenog treba zaključiti da dovoljna izbalansiranost biljnih hraniva itekako utiče na faze razvoja žita u kojima se usvajaju i u kojima njihovo prisustvo treba da je dostupno u trenutku potrebe biljke za tim hranivom.
Sazrevanje zrna kreće od početka voštane i traje do pune zrelosti. Ukupna dužina zavisi od vremenskih uslova, tako da se u sušnim i toplim periodima može skratiti na tri do četiri dana, a u vlažnim može i da se produži. Meteorološki uslovi imaju značajnu ulogu na kvalitet zrna i prinos. Ako su oni u toku formiranja, nalivanja i sazrevanja zrna povoljni, onda se dobija zrno dobro ispunjeno i dobrog kvaliteta. Ukoliko dođe do nepovoljnih uslova, zrno prekida normalni tok nalivanja i prinudno sazreva jer se pojedine faze skraćuju. Sve to može da utiče na opadanje prinosa.
Žetva pšenice se obavlja u punoj ili pri kraju voštane zrelosti, odnosno onda kada se vlaga u zrnu spusti ispod 14%. Kod nekih sorti zrno se lakše osipa, zbog čega mogu da nastanu gubici. O tome treba povesti računa kako ne bi bilo prosutog zrna, a kasnije ponikle pšenice.
Zorica Rajačić, PSS Zrenjanin